قبل از اینکه به معنی و کارکرد کلمه‌ی “فست فشن” برسیم، بیایید با هم به عقب‌تر برگردیم ؛ یعنی دقیقا زمانی که بشر متوجه شد برای ادامه ی زندگی‌اش نیاز به لباس دارد ، به این دلیل که این بدن و پوست در حال آسیب دیدن از محیط زیست بود. بشر برای محافظت از بدنش در برابر طبیعت، لباس به تن کرد.
بنابراین از همان ابتدا، نقش لباس کمک کننده بوده است. پس فکر می‌کنید چه چیزی باعث شد که لباس از این نقش خارج شود و به عنوان تهدید جدی برای بدن محسوب شود؟
لباس قرار نبود به جنگ با طبیعت برود ،بلکه قرار بود از بدن ما محافظت کند ،اما باطن فعلی لباس ،هم تهدید برای طبیعت است و هم بدن ما.
فکر نمی‌کنم بتوانیم اهمیت هیچ کدام را ارجح بدانیم ، چون طبیعت به ما و ما هم به طبیعت وابسته‌ایم.
سرفصل ها
فست فشن (Fast Fashion) چیست ؟
فست فشن یک اصطلاح رایج معاصر هست که به تولیدات برندهای خرده فروش مثل (zara-h&m_forever21_mango) اتلاق میشود که محصولات‌شون الهام گرفته شده از آخرین ترند سال هست.
این تولیدات در بهار و پاییز هر سال توسط سلبریتی‌های مشهور یا هفته‌های مُد مشخص می‌شوند.
با حفظ دو فاکتور “قیمت مقرون به‌صرفه” برای میانگین مالی مشتری و “سرعت بالا در تولید”، به دلیل اساس قیمت گذاری پایین تقاضا برای این تولیدات بالاست و تولیدکننده برای راضی نگه داشتن مشتری نیاز دارد که سرعتش رو بالا ببرد و به این ترتیب رد پای بیشتری رو از خودش به جای بگذارد .
از جزئیات فست فشن ها بیشتر بدانیم:
صنعت پوشاک بزرگترین صنعت آلوده جهان
صنعت پوشاک ۱۰٪ از نشر کربن جهانی را تشکیل می‌دهد و بعد از نفت، بزرگترین صنعت تولید آلودگی در جهان است.
یکی از پارچه های رایج مورد استفاده در این تولیدات، پلی استر است. از پلی استر به دلیل قیمت پایین و تنوع پذیری و خاصیت ضدچروک استفاده میشود.
پلی استر از فیبرهای مصنوعی پایه نفتی ساخته می‌شوند و سالانه بالای ۷۰ ملیون بشکه‌ی نفت برای تولید این پارچه مورد نیاز هست.
پلی استرها نه تنها جزء منابع غیر قابل تجزیه و مضر برای محیط زیست هستند (بعد از تمام شدن عمرشان ۲۰۰ سال طول می‌کشد تا تجزیه شوند) ،بلکه در تماس با بدن باعث ایجاد بیماری های پوستی ، ابتلا به امراض ریوی و حتی سرطان‌ها می‌شوند.
وقتی لباسی با متریال مصنوعی شسته میشود طی فرایند شستشو پلاستیک، میکروفایبر آزاد میشود و این مواد در آب باقی می‌ماند و در نهایت هم به آب دریا می‌ریزند.
زندگی موجودات زیر دریایی که جمعیت زیادی از آنها در نهایت غذای انسان هستند به خطر می‌افتد.
طبق آخرین تحقیقات از دانشگاه plymouth به ازای هر ۱۳ پوند لباس با متریال پلاستیکی در فرایند شستشوی ماشینی ۷۰۰،۰۰۰ رشته ی نازک پلاستیکی آزاد میشود که به طبیعت می‌رود.
سایر تحقیقات نشان می‌دهد که ماهی‌ها، سم شیمیایی میکروپلاستیک‌ها را جذب می‌کند و زمانی که در مرحله‌ی شدید گرسنگی هستند پلاستیک را به عنوان غذا شناسایی میکنند.
در بعضی موارد میکروپلاستیک‌ها جلوی رشد ماهی‌ها را تا قبل از اینکه به سن باروری برسند می‌گیرندو در اکثر موارد باعث مرگ جمعیتی ماهی‌ها می‌شوند.
البته نه تنها ماهی‌ها ، بلکه بر روی اسپرم نهنگ‌ها و لاک پشت‌ها هم تاثیر گذار هستند و در نهایت همه‌ی ما به عنوان مصرف کننده و تولید کننده‌ی این کالاها در کشتن و آسیب زندگی موجودات زیر اقیانوس‌ها سهیم هستیم.
میزان هدر رفت آب برای تولید هر لباس
پنبه به عنوان پرکاربردترین متریال برای تولید پارچه در جهان است.
برای تولید پنبه آب و سم شیمیایی خیلی زیادی استفاده میشود ، که میتوان گفت به هردو ایراداتی وارد است .
در بررسی فقط ۲/۵ درصد از زمین های کشاورزی تولید پنبه و ۱۶٪ از آفت‌کش‌های جهان استفاده میشود و اگر بخواهیم عمیق‌تر به همین یک جمله فکر کنیم حتما کارگران و کشاورزانی که مستقیم در معرض این سموم هستند جلب توجه خواهند کرد.
برای تولید هر ۱ کیلو پنبه ۲۰،۰۰۰ لیتر آب مورد نیاز است.
به طور مثال برای تولید یک شلوار جین حدود ۷۰۰۰ لیتر آب استفاده میشود .این میزان معادل مصرف شخصی یک فرد طی ۵-۶ سال است!
در بررسی سه شرکت (zara-h&m-forever21 )در یک سال متوجه شدند که ۲.۱ ملیون تن تولید دی اکسید کربن ،۲ ملیون تن تولید زباله و ۷۰ ملیون تن هدر رفت آب دارند.
ترویج مصرف گرایی
رسالت تولید کنندگان انبوه ایجاد حس نیاز در خریدار هست و با تولید مجموعه‌های تازه ی لباس در هر هفته یا هر ماه ، این حس به مصرف کننده القا میشود که لباس‌های سابق من مطابق مُد امروز نیستند و من باید بتوانم مطابق مد جدید استایل کنم.
این سبک از خرید کردن و مصرف گرایی دقیقاً مورد نظر مدیران تولید کننده‌های انبوه هست: “ایجاد حس بردگی برای مد!”
طبق آمار اکثر افراد تنها از ۲۰٪ از کمد لباس‌شون استفاده میکنند.
فقط در انگلیس مبلغ ۴۶.۷ ملیون دلار در یکسال برای لباس هایی هزینه میشود که اصطلاحاً در کمد لباس ناپدید می‌شوند.
برای جلوگیری از مصرف گرایی و محافظت از محیط زیست چه کار باید کرد؟
فشن هر دوره دستخوش شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی آن دوره هست مخصوصاً در رابطه با کشورهای مبدع مُد.
مثلاً فرانسه‌ی درگیر جنگ جهانی، زمانی که نیاز داشت پارچه را حفظ کند، مدل‌هایی که نیاز به پارچه‌های زیادی داشتند را ممنوع کرد.
محیط زیست و حفظ طبیعت و جلوگیری از شیوع بیماری ها دغدغه‌ی امروز انسان‌های آگاه و دغدغه‌مند هست.
فشن امروز ،صرفا فشن خوش گذران و نامتعارف نیست.
شبیه به تعریف شهروند امروز که باید مسئول باشد فشن این دوره هم مسئول هست و مصرف کننده‌های کشورهای پیشرفته با بالاتر رفتن آگاهی نسبت به پروسه‌ی تولید و دوخت لباس این انتظار را از کمپانی که آز آن خرید میکنند دارند که تولیداتشان برای محیط زیست آسیب نداشته باشد.
این موضوع عنوان sustainable(مُد پایدار) در فشن امروز به شدت مرکز توجه است . و کمپانی هایی که از پیشروهای فست فشن و تولیدکنندگان انبوه هستند لاجرم از طرف مشتریان، ملزم به رعایت اصول فشن اخلاقی و تولیدات eco-friendly هستند.
به طور مثال h&m تعهد داده است تا سال ۲۰۴۰ به طور ۱۰۰٪ از طریق متریال مورد استفاده و روش های تولید لباس ، رویکرد یک تولید دوستدار محیط زیستی را پیاده کند.
بخشی از این موضوع به صنعت و دولت برمی‌گردد و بخش دیگر از سمت هر فرد قابل انجام هست.
به این معنی که هرفرد به تنهایی می‌تواند برای راهبرد این نگرش، قدم بزرگی بردارد.
به عنوان یک فرد دغدغه‌مند و دوستدار محیط زیست چه‌کاری می‌توانیم انجام دهیم؟
1-استفاده مجدد از یک لباس قدیمی با انجام تغییرات
آپسایکل ،به معنی تولید یک محصول جدید از چیزی که به نظر می‌رسد عمر مفیدش تمام شده است. شبیه کلاژ!
2-توجه به لباس‌های دست دوم
استفاده از لباس‌های دست دوم، بازار بزرگی را در جهان به خودش اختصاص داده است.
رقمی بالای ۷۰٪ از مردم جهان، از لباس‌های دست دوم استفاده میکنند.
این فرهنگ و نگرش لباس دست دوم هنوز به طور کامل در ایران جا نیفتاده و میتوان گفت تا حدود زیادی اشکالات وارده به بازارهای دست دوم فعلی درست هست؛ اما با محلی کردن این بازارچه‌ها به صورت پلتفرم‌هایی مانند سایت، اپلیکیشن و خارج شدن از شکل انبوه، انبار شدن و حمل و نقل و وارد شدن هزاران تن لباس با انواع ویروس و باکتری به شکلی که هر فرد بداند لباسش را از چه کسی می‌خرد و به چه کسی می‌فروشد می‌تواند در فاکتورهای “حفظ پول” ، “تولید نکردن زباله “و “حفظ عمر بیشتر لباس” موثر باشد.
خیلی اوقات پیش می‌آید لباسی قبلاً خریداری کردیم که تا الان اصلاً استفاده‌اش نکردیم، هدیه/سوغاتی گرفتیم، دیگر اندازه‌مان نیست، یک بار پوشیدیم دیگر نمی‌خوایمش و مدت‌ها گوشه کمد افتاده، در این صورت جایی مثل اپلیکیشن کمدا کمک می‌کند آن دسته از لباس‌های “نو” یا “در حد نو” بی‌استفاده کمد را برای فروش بگذاریم و از آن طرف هم با قیمت مناسب از دیگران خریدهای مقرون به صرفه انجام بدهیم و به نوبه خود از محیط زیست مراقبت کنیم.
3-قبل از خرید از خودمان بپرسیم: آیا واقعاً به این لباس نیاز دارم؟
قبل از هر بار خرید این سوال را از خودم بپرسم؟ آیا واقعا این لباس را نیاز دارم یا قرار هست در کمدم ناپدید شود.
4-خرید تولیدات بومی
به معنی خرید و حمایت از تولیدات بومی و ارزش گذاری به صنایع دستی هر منطقه .
مثلاً اغلب لباس‌های ما، بیشتر از خودمان مسافرت کردند و این موضوع علاوه بر ایجاد آلودگی‌های حمل و نقلی، اجازه‌ی رشد و ابراز وجود را از بازار داخلی می‌گیرد.
5-استفاده از بخش های سالم لباس:
استفاده از بخش‌هایی مثل زیپ،دکمه و بخش هایی از پارچه ها از لباس های قدیمی در لباس های جدید.
مراقب کره زمین باشیم…
در نهایت زمین و تمام انرژی های موجود در آن یک منبع محدود هستند؛ با آگاهی نسبت به چیزی که می‌پوشیم و چیزی که می‌خوریم می‌توانیم در حفظ آنها تاثیرگذار باشیم.
با انتخاب غلط از روی عدم آگاهی، آینده‌ی فرزندان و کره زمین‌مان را به کام بازی باخت-باخت مصرف‌گرایی نبریم!
