مد پایدار (sustainable) سازگار با محیط زیست چیست ؟
هر زمان دو کلمه « آینده » و « مُد » را در هر موتور جستجوگری تایپ کنیم به تکنولوژی در آینده مُد می‌رسیم، مثل ساخت تی شرت‌های سه بعدی یا لباس‌هایی که قابلیت سرمایشی و گرمایشی دارند.خیلی طول نمی‌کشه که به کلمه sustainable یا مد پایدار (مد سازگار یا محیط زیست) می‌رسیم. این یعنی همون نگرشی که سالهاست در صنعت پوشاک پی‌ریزی شده و در حال رشد هست.
با اطمینان می‌تونیم بگیم آینده صنعت پوشاک رو به سمت مٌد پا هست، تا جایی که تمامی ران‌وی‌ها و قفسه‌های فروشگاه‌های بزرگ و کوچک را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
یه نگاه مختصر کنیم به داستان صنعت مُد که چطوری شرکت‌ها و صاحبان برندها را مجبور به پذیرفتن مسئولیت در قبال محیط زیست، تقاضای مصرف کننده ها ،روند بازار و منابع محدود طبیعی کرد!
این نشان می‌دهد که می‌توان به رشد مد پایدار در صنعت پوشاک امیدوار باشیم.
- از صنعتی سازی تا روزِ زمین
اولین فروشگاه‌های بزرگ در آمریکا، اوخر قرن ۱۹ با ظهور انقلاب صنعتی آمدند. آن زمان ماشین‌های بافندگی نسبتا جدید بودند و استفاده از کودکان کار هنوز قانونی بود.
اکثر لباس ها، برای تقاضای مصرف کننده‌های داخلی در داخل کشور تولید می‌شد ( اشاره به بومی بودن صنعت پوشاک در آمریکای آن سالها داره).
ترویج مصرف گرایی
در آن زمان فقط جمعیت خیلی محدودی بودند که به اندازه ی کافی برای پر کردن کمدهای کوچکشان لباس داشتند.
سرعت رو به جلوی رونق مصرف‌گرایی در دوران پساجنگ باعث شد که ساخت مراکز خرید هم چیزی شبیه به ساخت خانه های سازمانی، متداول بشه و به سرعت به تعداد فروشگاه های بزرگ و کوچک اضافه شد.خرید کردن تبدیل به تفریح شد.
چیزی مثل دور دور کردن جوان‌های آن دوران با شورلت های مدل بالا، یا تسکین دهنده ی افسردگی برای خانوم‌ها ( همان خرید‌درمانی خودمان) .
در دهه ی ۱۹۵۰ اقتصاد مبتنی بر تولید انبوه تاسیس شد، این در حالی بود که در اون زمان تمام کالاهای مصرفی مورد نیاز در صنعت پوشاک در خود آمریکا تولید می‌شد.
این همان روحیه‌ای بود که باعث تکثیر مراکز خرید ،حراج های فصلی و در نهایت بالارفتن دیوانه‌وار میل به خرید کردن شد.
البته رشد بدون محدودیت ذهنیت پساجنگی با مخالفت‌هایی هم همراه بود.
از جمله جنبش های سیاسی و اجتماعی گسترش یافته در اواخر ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ برای حقوق شهروندی و علیه جنگ ویتنام که موجب آگاهی رو به رشدی شد از تاثیرات انسان بر روی کره ی زمین بود.
برای اولین بار بزرگداشت « روز زمین» در ۲۲ آوریل ۱۹۷۰ برگزار شد. در همین حال جنبش مدرن زیست محیطی شروع خوبی رو قبل از این روز داشت
مٌد پایدار ثمره نتایج همین جنبش ها و پیچ و تاب‌ها بود .
جنبش آگاهانه ی Do It Yourself -DIY .
جنبش DIY یا خودت بساز به عنوان یه جنبش کاربردی و آگاه ساز برای مصرف کننده در لباس بود که پتانسیل لباس دست دوم را هم مورد توجه قرار می‌داد.این جنبش در اواخر قرن ۲۰ رخ داد .
در طی این زمان،اتفاقی که از طرف تولید کننده‌ها افتاد ایجاد میل به خرید کردن در مصرف کننده ها بود .
بسته شدن و باز شدن سدهای آمریکا در مقابل تولیدات خارجی
در ۱۹۷۳ یک اتفاق خیلی مهم در آمریکا افتاد .
آمریکا و سایر کشورها یک توافق نامه را امضا کردند که یک سیستم سهمیه ای رو تنظیم کرده بود برای محدود کردن میزان واردات نساجی و پوشاک از یک سری کشورهای خاص به داخل آمریکا که مشخصا هدفش محافظت از منافع تجاری ایالات متحده بود. در عوض ، این توافق هزینه های تولید داخلی رو افزایش داد.
این توافقنامه ادامه داشت تا اینکه در سال ۲۰۰۵ منقضی شد و جایگزین یک موافقنامه سازمان تجارت جهانی شد و سد ها باز شدند ، واردات لباس به آمریکا آغاز شد. این به معنی خاموش شدن کسب و کارهای خانگی آمریکایی بود.
«حرکت تولیدات فشن به بیرون از مرزها باعث جهانی تر شدن صنعت فشن شد .»
کانی اولاوزویچ نویسندهsustainable fashion:why now?
کارخانه‌ها در این زمان تولیدات‌شان را به کشورهایی مثل کامبوج، مغولستان و ویتنام فرستادند ، کشورهایی که حداقل دستمزدها با کمترین حقوق شهروندی وجود داشت ، دقیقا وقتی این اتفاق افتاد مردم با مفهوم “چه کسی و چه زمانی و کجا لباس من را تهیه کرده” بیگانه شدند.
جنبش تولید لباس در خارج از کشور نیز منجر به اختلافاتی شد که در نتیجهُ برای مصرف کننده ها سوال شد که منشا تولید لباس‌شان دقیقا کجاست؟
ظهور مصرف گرایی آگاهانه
در سال ۱۹۹۱ ، شرکت « نایک »به خاطر دستمزد کم و شرایط کار ضعیف در یکی از کارخانجاتش در اندونزی از طرف مشتریانش تحت فشار قرار گرفت.
تظاهرات و تحریم های مصرف کننده‌ها ، و نیز توجه رسانه های مهم ، شرکت را به تغییراتی جدی در زنجیره عرضه تولیداتش وادار کرد.
سایر حوادث غم انگیز این چنینی مثل حادثه فروپاشی کارخانه ی «Rana Plaza » در بنگلادش ، سهامداران جدی مُد را مجبور به اعمال تغییرات کرد .
بیست و چهار سال بعد ، همان غول چند ملیتی لباس های ورزشی تبدیل شد به یکی از اصلی ترین مهره های مُد پایدار جهانی . الان« نایک » و سایر شرکت ها رقابت‌شان بر سر پایین آوردن هزینه، بالابردن حاشیه و البته در کنار آگاهی دادن به قلب هاُ ذهن‌ها و البته کیف پولهاست .
کمپین برند پاتاگونیا
صاحب وقت کارخانه ی پاتاگونیا ، در سال ۱۹۸۹ که از طبیعت گردهای حرفه‌ای بود متوجه شد که تولیدات کارخانه‌ای و استفاده بیش از حد صنعت از محیط زیست به شدت به اکوسیستم آسیب می‌زند.
این شد که تولیدات کارخانه خودش را مورد بررسی قرار داد و با ایجاد تغییراتی در مثلا شیوه‌های رنگرزی و ریسایکل الیاف و استفاده از پنبه های ارگانیک اولین قدم های جنبش مد پایدار رو برداشت.
کمپین اقتصادی و آگاهانه ی پاتاگونیا ، یک نمونه از برندی است که به طور مداوم به مصرف کننده ها نشان می‌دهد که مد پایدار چگونه به DNA شرکتی اش چسبیده است!
همین‌طور شرکت های دیگه ای هم بودند که با خلاقیت هوشمندانه سعی کردند مصرف کننده هاشان را آگاه کنند.
مثلا حذف بسته بندی یا نصب لیبل‌هایی که پیام‌های محافظت ازمحیط زیست رو داشتند.
حتی نام های تجاری بزرگ مثل « گوچی » و « کلوین کلین » وارد بازی مد پایدار شدند و این به معنی اعتبار هرروز بالاتر این نگرش می‌شود.
.
بازگشت به آینده
همچنان شرکت های پوشاک دست به نوآوری هایی برای پیشبرد مد پایدار زدند.
مانند ــ طراحی الیاف پایدار ، راه اندازی برنامه های مدیریت مواد شیمیایی ، افزایش قابلیت ردیابی محصول ( لباس من را کی و کجا دوخته ) شفافیت زنجیره ی تامین ، کاهش بسته بندی محصولات و ارتقا نساجی.
در حالی که جنبش «مد آهسته » slow fashion و تولیدات داخلی ، نگاه به صنعت لباس را خوش‌بینانه می‌کند ، در مورد آینده لباس‌های مدرن ما سوال پیش میاد؟
با پیشرفت تکنولوژی در حالی که ما می‌تونیم از داخل خونه خودمان و آنلاین هزاران لباس رو بررسی کنیم و بعد بخریم ، در حالی که ۲/۳ تاثیر لباس‌های ما بر محیط زیست در مرحله ی مصرف هست دقیقا یعنی در مرحله ی شستشو و خشکشویی، و با وجود هزاران مقاله ، مرجع و کمپین که سعی در پیشرفت نگرش مد پایدار و نهایتا تقویت صنعت پوشاک دارند، ارزش دادن میل به خرید کردن و فقط خرید کردن و دور انداختن، همان پاشنه آشیل صنعت پوشاک هست .
تولید کننده‌هایی ماندگار خواهند بود که در کنار تولید محصول، تولید محتوا در راستای تقویت آگاهی نسبت به پروسه پیشبردیه صنعت داشته باشند.
بله باید اعتراف کنیم بخش مهم آینده ی مُد در تی شرت های سه بعدی و تکنولوژی عجیب و غریب خلاصه نمی‌شود .
آینده ی مُد دقیقا همسو با پایداری خواهد بود.
